Sanayi devriminin yaşandığı 19.yy’dan gününüze kadar çeşitli aşamalardan geçen ve uzun yıllar işletmelerin temel fonksiyonları arasında yer alan “Personel Yönetimi”¸ 1980’li yıllardan itibaren yerini “İnsan Kaynakları Yönetimi (İKY)”ne bırakmıştır. Her ne kadar İnsan Kaynakları Yönetimi¸ Personel Yönetiminin bir uzantısı olarak kabul edilebilirse de¸ insan kaynaklarının bugün ulaştığı boyut¸ Personel Yönetimini aşmıştır
Endüstri çağının başında işletmelerin temel hedefi üretimin artırılması olduğundan¸ personel yöneticilerinden beklenen de çalışanların veriminin artırılmasını sağlamaları olmuştur. Bu dönemde çalışanı bir maliyet unsuru olarak ele alan bir anlayış hakim olmuş ve çalışanın teşvik edilmesi sadece parasal açıdan düşünülmüş¸ işgörenden psikolojik bir bağlılık beklenmemiştir. Dolayısıyla Personel Yönetiminin esas işini işe alma ve işten çıkarma işlemleri ile iş ve ücret analizlerinin yapılması ve bu faaliyetlerin kayıtlarının tutulması oluşturmuştur. Kısaca Personel Yönetimi çalışanlar hakkında kayıt tutma faaliyeti olarak algılanmıştır. Halbuki çağdaş anlayış¸ insan kaynağını “bir maliyet unsuru” olarak değil¸ “değerlendirilmesi ve geliştirilmesi gereken bir kaynak” olarak görmektedir.
Bu gelişmelerin bir sonucu olarak¸ bilgi çağını yaşadığımız günümüz iş dünyasının rekabetçi ortamında¸ diğer üretim faktörlerinin sınırlarını zorlayabilmek ve rakiplerine karşı rekabet üstünlüğü sağlayabilmek için¸ işletmelerin sahip olduğu insan kaynağı potansiyelini tam anlamıyla kullanabilmesi¸ çalışanların bilgi¸ beceri¸ yaratıcı zeka ve yeteneklerinin katılımcı bir anlayışla işe yansıtılmasını sağlayıcı yapıların oluşturulması temeline dayanan “İnsan Kaynakları Yönetimi” yaklaşımı¸ yönetim dünyasında en çok ilgi gösterilen ve önem verilen fonksiyonlardan biri haline gelmiştir.
Ülkemiz işletmelerindeki uygulamalarda da yoğun bir şekilde gözlemlendiği gibi¸ Personel Yönetiminden İnsan Kaynakları Yönetimine geçişin altında yatan felsefe¸ “personel müdürü” tabelasının kaldırılıp yerine “İnsan Kaynakları Müdürü” tabelasının asılmasından çok daha öte bir şeydir. Günümüzde bir çok kişi İKY’nin Personel Yönetimine ilave edilmiş gereksiz bir etiket olduğunu¸ yeni bir bakış açısı getirmediğini¸ Personel Yönetiminin bir nevi devam eden süreci olduğunu düşünebilir. Ancak bugün gelinen noktada Personel Yönetimi fonksiyonlarının¸ İKY’ne bağlı bir alt birimin fonksiyonu haline geldiği bir gerçektir. Konunun daha iyi anlaşılması için geleneksel Personel Yönetimi ile çağın işletmelerinin ihtiyaçlarına uygun İKY arasında bir takım benzerliklerin olduğu kabul edilmekle birlikte¸ özde önemli farklılıkların bulunduğu da aşikardır. Bu farklılıklar bir tablo ile şu şekilde özetlenebilir:
– Personel Yönetimi —————————————- -İnsan Kaynakları Yönetimi
– İş Odaklı ——————————————- İnsan Odaklı
– Operasyonel Faaliyet — ——————————– – Danışmanlık Hizmeti (Stratejik Ortak)
– Kayıt Sistemi ——————————————— Kaynak Anlayışı
– Statik Yapı ———————————————— – Dinamik Yapı
– İnsan Maliyet Unsuru ———————————— – İnsan Önemli Bir Girdi
– Kalıplar¸ Normlar —————————————- – Misyon ve Değerler
– Klasik Yönetim ——————————————- – Toplam Kalite Yönetimi
– İşte Çalışan İnsan —————————————– -İşi Yönlendiren İnsan
– İş Planlama ———————————————– – Stratejik Planlama
Yukarıdaki açıklamalardan anlaşılabileceği gibi personel ve İnsan Kaynakları Yönetimi yaklaşımlarının ortak noktaları olmakla birlikte¸ bazı fonksiyonların farklı şekillerde uygulandığı ve farklı yönetim tarzlarının kullanıldığı görülmektedir. Genel olarak her iki yaklaşım “doğru işe doğru insanı” yerleştirme faaliyetleriyle ilgilenmekle birlikte¸ İnsan Kaynakları Yönetimi seçme yerleştirme¸ eğitim ve geliştirme¸ kariyer planlama¸ performans değerleme ve ödüllendirme gibi faaliyetlere daha fazla önem vermektedir.
Sonuç olarak¸ işletmeleri 21.yüzyıla taşıyacak ve rekabet üstünlüğü sağlayacak ve fark oluşturacak yegane kaynak “insan”dır. İşletme hedeflerine ulaşmada nitelikli insanları elde etmek¸ çalışanlarını en yüksek düzeye yükseltmek¸ onları eğitip geliştirerek başarılarını artırmak¸ ödüllendirmek ve çalışanların işletme ile bütünleşmelerini sağlayacak aktiviteler yoluyla elde tutmak¸ İnsan Kaynakları Yönetiminin temel faaliyetleri arasında yer almaktadır. Dolayısıyla işletmelerimizin insan kaynağına gereken önemi vermesi ve insan kaynakları departmanlarını çağdaş yönetim anlayışı ve gerekleri doğrultusunda yapılandırmaları¸ bu günkü rekabet ortamında varlıklarını sürdürebilmeleri ve rakiplerine karşı üstünlük sağlayabilmeleri için kaçınılmazdır.
Dr.Nihat Alayoğlu
MÜSİAD Genel Sekreteri
